اکسایدها و اهمیت آن

اکسایدها یک شاخه از علم کیمیا می باشد.که که با یکجاشدن دو اتوم که یکی آن آکسیجن و دیگر آن فلز و یا غیرفلز می باشد به و جود می آید.

ما در این صفحه مطالعه می کنیم که اکسایدها چگونه به وجود می آید .

عملیه که توسط آن اکسایدها به وجود می آید به چی نام یاد می شود

اکسایدها به چند نوع می باشند.

اکسایدها چگونه نام گذاری می شود.

و در کدام موارد از اکسایدها استفاده می گردد.

                                                                        اکسایدها   

مرکبات اند که مالیکول هایشان از دونوع اتوم تشکیل گردیده و یکی از آنها حتمآ اکسیجن میباشد.

عنصر اولی اکساید ها میتواند فلز و یا غیر فلز باشد.

مانند:- CO,SO2,CO2,AL2O3,CaO

اکسیجن

اکسیجن یک ماده فوق العاده مهم حیاتى و صنعتى محسوب مى گردد.

 در حقیقت،اکسیجن وسیله اساسى تحمض و احتراق مواد درطبیعت است. اکسیجن هم با فلزات .مانند;، سودیم ،(Na) کلسیم ،(Ca) آهن (Fe)  وهم با غیرفلزات، مانند;، نایتروجن (N) سلفر (S) و کاربن (C) تعامل نموده و اکسایدها را تشکیل مى دهد.

 اکسیدیشن (Oxidation)

از ترکیب اکسیجن با عناصر فلزى و غیر فلزى، اکساید به وجود مى آید.

عملیه تشکیل اکسایدها را اکسیدیشن مى نامند، به عبارت دیگر نصب

اکسیجن را بالاى یک ماده بنام اکسیدیشن یاد مى کنند.

اقسام اکسایدها

اکسایدها را می توان نظر به خواص شان به بخش های ذیل تقسیم بندی نمود.

•اکسایدها تیزابی

•اکسایدها قلوی

•اکسایدها امفوتریک

•اکسایدهاخنثی

اکسایدها تیزابی ((Acidic oxides

اکسایدها را گویند که از تعامل غیرفلزات با آکسیجن تولید میگردند. ویا به عباره دیگر به اکسایدها گفته می شود که از تعامل آنها با آب تیزاب ها بوجود میآید.

مانند:- SO2,CO2,NO2  وغیره...

S+O2               SO2

C+O2               CO2

اکسایدها قلوی ((Basic oxides

اکسایدها را گویند که در اثر تعامل فلزات با آکسیجن تشکیل میگردند.

مانند:- Li2O ,K2O ,CaO ,Na2O   وغیره...

2Ca(s)+O2(g)         2 CaO(s)

4Na(s)+O2(g)        2Na2 O(s)

اکسایدها امفوتریک ((Amphoteric oxides

اکسایدها  اند که دارای خاصیت دوگانه تیزابی و قلوی میباشند.یعنی در مقابل تیزاب نقش قلوی ها را بازی نموده و در مقابل قلوی نقش تیزاب ها را بازی مینماید.

مانند:-SnO,:SnO وغیره...

ZnO(s)+2HCL             ZNCL2(s)+H2(l)

ZnO(s)+2NaOH(aq)        Na2ZnO2(s)+H2O(i)

اکسایدهاخنثی(Normal Oxides)

اکسایدها  اند که با قلوی ها و تیزاب ها تعامل نمی کنند.نام دیگر این اکسایدهای بی تفاوت است.

مانند:- N2O,NO و CO  وغیره...

نامگذارى اکسایدها

کساید هاى فلزات وغیرفلزات به صورت عموم به دو طریقه، معمولى  و آیوپک ( IUPAC) *  نامگذارى مى شوند.

نامگذارى اکسایدهاى فلزات به طریقه معمولى

دراین طریقه اول نام فلز و سپس کلمة اکساید تحریرمى گردد. به

طور مثال:

Na2O   Sodium oxide

CaO    Calcium oxide

CO2    Carbon di oxide

SO2    Sulfur di oxide  

هرگاه یک فلز با ولانس هاى مختلف، اکساید هاى مختلف رابسازد،

درآن صورت در اکسایدهاى که فلز با ولانس پایین عمل کرده است، پسوند (ous) با نام فلز علاوه مى گردد و در اکسایدهاى که فلز با ولانس بلند عمل کرده باشد، پسوند (ic) بانام فلزضمیمه میگردد:

مانند:-

Fe O               Ferrous oxide

Fe2O3                      Ferric oxide

نام گذارى اکسایدهاى فلزات به طریقه آیوپک (IUPAC)

دراین طریقه به طور معمول ازنوشتن ولانس فلزبه ارقام رومى دربین قوس متصل به نام فلزکارگرفته مى شود و کلمه اکساید به آن علاوه مى شود در صورتیکه فلز ولانس محتول داشته باشد.

مانند:-

Fe2O3  Fermium (III) oxide

CO  Carbon (II) oxide

CO2  carbon (IV) oxide

موارد استعمال اکسایدها

از اکسایدهاى فلزات وغیرفلزات دربخشهاى مختلف صنعت و فعالیتهاى تولیدى جوامع بشرى استفاده به عمل مى آید.

اکساید ها Na2O: .2O3O . Al2O3 . CaO ،S O2 و بعضى اکسایدهاى رنگه  فلزات در تولیدات صنایع سمنت، شیشه، کاشى ها و همچنان براى تولید فلزات خالص درصنایع متالورجى ادویه جات و غیره مورد استفاده قرار مى گیرند.

ازجملة اکسایدهاى فلزات، آهک CaO که به طور معمول چونه آب نارسیده نامیده مى شود، یگانه اکساید فلزى است که درصنعت و امورساختمانى کاربرد زیاد دارد و بیشتراز 60 % سمنت را این اکساید تشکیل مى دهد، این ماده صنعتى را در داشهاى شبیه، داشهاى خشت پزى ازسنگ چونه (3 (CaCO  تهیه مى کنند، سنگ چونه در اثرحرارت بلند، به چونه آب نارسیده وگاز کاربن داى اکساید طبق معادله ذیل تجزیه مى شود:

CaCO3(                  CaO( +CO2(